Bedenler Ve Üzerindeki İktidar

trollük - bedenler ve üzerindeki iktidar- normal ve diğer olanın dikotomisi

Elias’ın Avrupa medenileşme süreçleri çözümlemesi aynı zamanda ‘medeni

bedenler’ kuramını da içermektedir (Shilling, 1993). Batı toplumlarında ‘medeni’

ve ‘biçimsiz’ (grotesque) bedenler arasında bir ayrım yapılmakta, ‘medeni

beden’ kavramı (Shilling, 1993), davranış ve görünüşü açısından toplumdaki

hakim normlara uyan beden olarak kurgulanırken, ‘biçimsiz beden’ denetlenmesi

zor, toplumsal ve ahlaki normlara, ‘doğru’ davranış kurallarına uymayan

ve bu nedenle de ‘hayvani’ olarak algılanan beden olarak sunulmaktadır.

Medeni beden toplumsallaşma, rasyonelleşme ve bireyselleşme süreçlerinden

geçen bedendir (Shilling, 1993; 1997). Doğal işlevlerin gizli olarak yerine getirilmesi

ve bedenin artık davranış kodlarını yansıtan bir merkez haline gelmesi

bedenin toplumsallaşmasını tanımlarken, bedenin rasyonelleşmesi dürtü ve

duyguların bilinçli olarak kontrol altında tutulmasını içermektedir. Medenileşme

süreci bedenleri rasyonalize ettiği ölçüde kişiler bedenleri üzerinde daha

fazla kontrol kapasitesine sahip olmakta, aynı zamanda bedenlerini kontrol etmeleri

için daha fazla toplumsal baskı ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Bedenin

rasyonelleşmesi hayatı daha güvenli hale getirirken aynı zamanda yeknesaklaştırmakta,

daha az heyecan verici bir hale getirmektedir. Bu yönüyle Weber’in

rasyonelleşme sürecini andırmaktadır (Shilling, 1993). Bu sürecin insanları demir

kafese hapsetmesi gibi, kendini kontrol yetisinin kazanılması ve bedenin

medenileşmesi hiç bir zaman ‘acıdan tamamen arınmış bir süreç değildir, her

zaman iz bırakır’ (Elias, 1982: 202). Bedenlerin bireyselleşmesi ile kişiler kendilerini

diğerlerinden ayrı ve farklı varlıklar olarak algılamaya başlarlar. Bedenler

arasında mesafe yaratılmaya başlanıp, insan teni artık utanç kaynağı haline dönüşür.

Beden ile benlik birbirlerinden farklı olarak algılanıp, beden benliği ihtiva

eden bir kap işlevini görmeye başlar. Bu beden; sadece kendisini çevreleyen

dünyayı değil, aynı zamanda duygu ve eğilimlerini, korku ve dürtülerini de nesneleştirir.

Bu yolla onu rasyonel davranmaya iten kendine belirli bir mesafe alma

ve benliğine sahip olma yetilerini kazanır (Taylor, 1989: 21). Bireyselleşmiş

bedenin sosyal ve doğal ortamlarını ayıran sınırlar kalındır. Koku, çıplaklık, yakın

temas gibi durumlara duyarlılık artar. Cinsellik toplumsal yaşamda görünürlüğünü

kaybeder. Ortaçağda yabancıların, çocukların ve erişkinlerin aynı

yatağı paylaşması doğal olarak algılanırken, yabancılarla uyumak kabul edilir

davranış kodlarının dışına itilir, Elias’ın sözleriyle; ‘yatak’ ve ‘beden’ ‘psikolojik

tehlike bölgeleri’ ne dönüşür (Elias, 1978: 168). Bedensel işlevler doğanın ritmine

bağlı olmaktan çıkar, etraflarında tabular oluşturulur, toplumsal olarak düzenlenip

özel alana hapsedilir.

Medeni beden, birbirlerine zıt özleri olduğu kabul edilen doğa/kültür kavram

çifti arasındaki ikili karşıtlığın kültür kutbunda duran bedendir. Beden artık

‘doğal’ olarak davranmaz, aksine kişiler onu nasıl kullanacakları, yani belirli

bir kültür ve topluma özgü ‘beden teknikleri’ (Mauss, 1973) konusunda uzmanlaşırlar.

Yürümek, konuşmak gibi basit davranışlar bile eğitim, taklit ve toplumsal

pratikler yoluyla biçimlenen davranışlar haline dönüşür. Bu bir anlamda

hayvanın doğal dünyasından insanın kültürüne geçiştir. Bedenin medenileşmesi

sürecinin en önemli özelliklerinden biri kişilerin varlıklarını hayvani olarak

algıladıkları her türlü davranışın karşısında tanımlama çabasıdır. Medeni

beden, hayvanların aksine, anlık hazlardan daha yüksek idealler için vazgeçebilen

bedendir. Bu bağlamda, ahlak felsefesinde, tinsel veya entelektüel değerleri,

kültürel bakımdan rafine olmayı hiç dikkate almadan, mutluluğun anlık duyumsal

hazlardan meydana geldiğini savunan hazcı felsefelere, insan varlığını

hayvanla veya domuzla bir tuttuğu için ‘domuz felsefesi’ (Cevizci, 1999: 266)

denmesi bir rastlantı olmasa gerek.

Elias’ın çalışması belirli bir tarihî dönemi kapsıyor olsa da, daha ileriki dönemlerde

Batı’da ortaya çıkan, bedenin değiştirilebilirliği ön kabulüne dayanan,

bedeni bir proje olarak algılayan görüşün ardında yatan etmenleri anlamamızı

sağlıyor; bedenin bir proje haline gelmesi onun görünüş, boyut, biçim ve hatta

içeriğinin, sahibinin tasarımına uygun olarak yeniden şekillendirilebileceği fikrini

içeriyor (Shilling, 1993). Proje haline gelen beden kişinin kimliğinin bir parçası

haline dönüşüp, bu kimliğe uygun olarak yeniden inşa edilmeye çalışılıyor.

yani makbul fiziksel sermaye'nin kültürel sermaye(kendi tarafının üstünlüğü) sembolik sermaye(kişilerin diğerlerinin nezdindeki yeri) alakalandır işte =======

batılılaşma ve modernleşme eksenli cumhuriyetçi politikalarda bu görülür mesela kadın üzerinden -kadını biçimlendiren şekillendiren erkek- anlatılır ve bunun özgür bir iradeyle kadınlar tarafından gerçekleştirilmesi gerektiği dillendirilirken aykırı olanın sözgelimi türbanlının modernliğinden, cumhuriyetçiliğinden şüphe duyulur. ötekilenir.Yani erkek, akıl ve iradesiyle

hayatına yön verme kapasitesine sahip birey olarak algılanırken, kadın bu

kapasiteden yoksun ‘birey-altı’ varlık olarak kabul edilmiştir.

Üretilen erkeklik ideallerinde bir çift değerlilik ve müphemlik göze çarpıyordu;

bir yandan resmî görüş ve söylemde ‘geleneksel erkeklik’ ve ‘kadının ezilmesi’

hem kırsal değerler bağlamında ifade ediliyor, hem de ‘medeniyet eksikliği’ olarak

algılanıyor, öte yandan popüler söylemde geleneksel erkeklik değerleri idealize

ediliyordu

nihayetinde buna itiraz edenler olayları bedenselleştiren ve akli olandan uzaklaştıranlardır. troller değil. troller Bedeni kirli ve günahkâr bir

cisim olarak algılayan Batı düşüncesinin dünya ile bedenler arasında inşa ettiği

aşılamaz mesafeye, bedeni doğal ortamıyla bütünleştirerek meydan okuyorlardı.

Medeni beden aynı zamanda örtünmüş bedendir(elias)

şöyle öteki olmayı var ederken aslında yaptığımız diğerini diğerleme değil kendi hakkımızda bir normallemedir.

"tutarsızlığın içselleştirilmesi"

‘Medenileşme’ yoluyla ‘Öteki’leşmeden kurtulanacağı yolundaki beklentiler, evrensel

kardeşlik, eşitlik gibi vaadler gerçekleşmez ve dışlanma devam eder ise suç dışlayanda

değil dışlananda aranır

Alçalma,

adileşme, beden ve -tuvalet ihtiyacını giderme, çiftleşme de dahil olmak üzerebedenin

tüm işlevleri tutarsızlıkla bezenmiş karnaval deneyiminin unsurlarıdır.Bu tutarsızlığın bir parçası olan beden ‘kapalı’ veya mahrem değildir. Aleni ve

dünyaya açık bir bedendir. Özerk ve bireyselleşmiş modern bedenin aksine kolektif

bir varlıktır. Karnaval bu çarpıcı özellikleriyle zihin/beden, tin/madde, özne/

nesne, ben/öteki karşıtlığını reddeder. Karnaval diyalojik bir paradigma ile

bu bölünmelerin üstesinden gelmeye çalışır.